XII Międzynarodowe Sympozjum Solne, organizowane niemal co roku przez Polskie Stowarzyszenie Górnictwa Solnego (PSGS) pod hasłem „Quo Vadis Sal”, odbyło się w dniach 11-12 października 2007 w Kłodawie. Głównym tematem spotkania była rola przemysłu solnego w gospodarce. W sympozjum udział wzięło 101 osób z 35 instytucji, tym goście zagraniczni z Białorusi, Belgii, Holandii, Niemiec i Turcji, zaś patronat nad nim objął Minister Gospodarki.
XII Międzynarodowe Sympozjum Solne, organizowane niemal co roku przez Polskie Stowarzyszenie Górnictwa Solnego (PSGS) pod hasłem „Quo Vadis Sal”, odbyło się w dniach 11-12 października 2007 w Kłodawie. Głównym tematem spotkania była rola przemysłu solnego w gospodarce. W sympozjum udział wzięło 101 osób z 35 instytucji, tym goście zagraniczni z Białorusi, Belgii, Holandii, Niemiec i Turcji, zaś patronat nad nim objął Minister Gospodarki. Skład zawodowy uczestników to głównie geolodzy, górnicy, mierniczy górniczy, pracownicy nauki, przemysłu i urzędów oraz przedstawiciele biznesu (Foto 1). Wygłoszono 24 referaty przygotowane przez 38 autorów (6 z zakresu geologii, 6 – geomechaniki, 7 – górnictwa, 5 – geofizyki, miernictwa i kartografii), których dwujęzyczne (polskie i angielskie) streszczenia zamieszczono w specjalnie przygotowanych materiałach sympozjalnych. Gościnnym gospodarzem Sympozjum i jednym z głównych jego sponsorów była Kopalnia Soli KŁODAWA, zapewniająca uczestnikom wyśmienitą atmosferę oraz wsparcie logistyczne i zaplecze lokalowo-gastronomiczne.
Zaprezentowane referaty – zobacz: plik „Materiały konferencyjne” – podzielono na 4 główne grupy tematyczne. Prezentacje o tematyce geologicznej (1) dotyczyły: stanu rozpoznania geologicznego niezagospodarowanych wysadów solnych Polsce kwalifikujących się jako potencjalne obiekty pod budowę kawernowych magazynów, występowania i charakterystyki permskich skał zubrowych w Polsce jako ośrodka skalnego do lokowania odpadów promieniotwórczych, badań inkluzji w solach kamiennych oraz występowaniu i genezie halitu niebieskiego w świetle badań geochemiczno-strukturalnych.
Zagadnieniom geomechanicznym skał solnych (2) poświęcone były referaty prezentujące wyniki badań laboratoryjnych permskich skał serii solnej, pomiary przemieszczeń w komorach solnych i modelowanie struktur z obliczaniem przemieszczeń i naprężeń metodą elementów skończonych.
Problematykę górniczą (3) poruszono w prezentacjach dotyczących: polityki, metod i możliwości magazynowania gazu oraz składowania odpadów promieniotwórczych i CO2 w złożach soli, prognozowania zmian kształtu kawern magazynowych przy operowaniu solanką jak medium wyporowym, urabiania mechanicznego soli kamiennej oraz prognozowania – między innymi poprzez konstrukcję modeli 3D budowy górotworu solnego i wyrobisk – zagrożeń gazowych i wodnych w kopalniach soli.
Zagadnienia technik pomiarowych i interpretacyjno-archiwizacyjnych (4) przedstawiono w referatach poświęconych: kompleksowemu profilowaniu geofizycznemu skał solnych w otworach wiertniczych, technikom laserowego skanowania przestrzennego wyrobisk, konstrukcji trójwymiarowych obrazów infrastruktury i budowy geologicznej kopalń soli oraz systemom archiwizacji map i danych o górnictwie na przykładzie zasobów dokumentacyjnych kopalni w Bochni.
Na uwagę zasługuje referat, w którym K. Cyran, L. Natkaniec-Nowak i T. Toboła zwracają uwagę na zjawisko występowania inkluzji w skałach solnych, metody ich identyfikacji, klasyfikacji i interpretacji dla odczytania historii skały, oddziaływania naprężeń i obecności płynów. Powiązanie inkluzji z odpowiednimi badaniami fizyko-chemicznymi, a w szczególności z oddziaływaniem naprężeń przy wykorzystaniu metod analizy obrazu, może wzbogacić wiedzę o procesach wielofazowych przemian w skałach solnych.
W badaniach geomechanicznych od niedawna zaznacza się zainteresowanie powiązaniem przemieszczeń obserwowanych w wyrobiskach i na powierzchni terenu z wynikami modelowania programami MES. Tworzący się kierunek badań powinien w przyszłości stworzyć nowe możliwości w geomechanice, pozwalając na określanie dla potrzeb prognozowania właściwości dużych obszarów górotworu oraz weryfikację przez pomiar wyników modelowania geomechanicznego w przestrzeni 3D z uwzględnieniem czasu. Tej tematyki dotyczyły referaty J. Bieniasza, G. Kortasa, A. Maj i W. Wojnara.
Na możliwość lokalizacji zagrożeń wodnych i gazowych w oparciu o korelacje litologiczno–tektoniczne wskazuje S. Burliga i G. Misiek w oparciu o obserwacje i badania w kopalni kłodawskiej. Rozwinięcie tej tematyki z poszerzeniem o analizę tektoniki złoża, statystyczne ujęcie licznych zjawisk wodnych i gazowych oraz budowę przestrzennych modeli ich rozmieszczenia (referat M. Tomaszczyka z zespołem) może w przyszłości pozwolić opracować kryteria potencjalnego zagrożenia, a uwzględniając roboty górnicze – także ocenić stopnie ryzyka w podziemnej kopalni jak i zagrożenia szczelności kawern.
Potrzebę archiwizacji danych kartograficznych o starym górnictwie zasygnalizował J. Maciaszek, proponując by objęła ona wszystkie dane kartograficzne, liczbowe i zapisy o miejscach występowania wyrobisk. Utworzony katalog mógłby być udostępniany w trybie informacji o terenie np. poprzez Internet.
Fascynującym punktem programu sympozjum była wycieczka uczestników na poziom –600m w kopalni w Kłodawie (Foto 2; zobacz też – zakładka GALERIA, kolekcja zdjęć Macieja Tomaszczyka), gdzie w obrębie wciąż rozbudowywanej trasy turystycznej wytrawni geolodzy (G. Misiek, P. Kolonko i S. Janiów) i górnicy ze służb kopalni objaśniali profil geologiczny utworów górnego permu (jedyny tak kompletny i przydatny do badań na terenie Polski), specyficzne zjawiska tektoniki solnej, metody i problemy eksploatacji soli w skomplikowanym złożu wysadowym oraz istniejące zagrożenia wodno-gazowe.
Należy podkreślić wysoki poziom merytoryczny wystąpień, dobre przygotowanie edytorskie materiałów sympozjalnych (ogromna w tym zasługa sekretarza stowarzyszenia, Krzysztofa Bukowskiego, który podjął trud zestawienia i przygotowania do druku dostarczonych materiałów) i symultaniczne tłumaczenie prezentacji w dwóch językach. Treść referatów została udostępniona w formie plików PDF. na niniejszej stronie (aktywacja pliku po kliknięciu na wybrany tytuł w spisie referatów). Nadesłane pełne teksty wystąpień zostaną przedstawione w kolejnym numerze Przeglądu Solnego (planowanym na 2008 rok). Sprawozdanie z Sympozjum zostało umieszczone również na łamach Przeglądu Geologicznego.
Coroczne konferencje z cyklu „Quo Vadis Sal”, organizowane przez Polskie Stowarzyszenie Górnictwa Solnego, stały się już w kraju tradycyjnie głównym forum wymiany myśli i doświadczeń specjalistów zajmujących się zagadnieniami rozpoznania, badań i zagospodarowania złóż solnych oraz szeroko pojętym „marketingiem” solnym.
Grzegorz Kortas, Grzegorz Czapowski
Quo Vadis Sal 2007 – Materiały konferencyjne