Polskie Stowarzyszenie Górnictwa Solnego zorganizowało w dniach 26 maja – 2 czerwca 2007 kolejną wyprawę naukową pod hasłem SYCYLIA 2007, poświęconą badaniom współczesnych i kopalnych ewaporatów oraz metodom ich eksploatacji.

Trasa wyprawy, w której uczestniczyło 17 członków Stowarzyszenia (reprezentujących zakłady wydobywcze, placówki naukowe i akademickie oraz jednostki administracji państwowej zajmujące się problematyką solną), przebiegała przez obszar Sycylii, gdzie występują bardzo zasobne złoża soli kamiennych wieku messyńskiego (schyłek neogenu, ich powstanie datowane na okres pomiędzy 6,08 Ma a 5,5 Ma, utworzone w najmłodszym „gigancie” solnym w geologicznej historii Ziemi) oraz jest pozyskiwana sól w procesie odparowania wody morskiej w licznych salinach nabrzeżnych.

Wykształcenie i metody eksploatacji soli kamiennej badano w podziemnej (system sztolni z powierzchni do głębokości 500m, długość wyrobisk sięga 70 km) kopalni w Realmonte koło Agrigento. Eksploatuje tu metodą strzałową (komory o wysokości do 7,5 m) nachylony (miejscami plastycznie zaburzony) pokład soli kamiennej grubości 400-600 m (roczna produkcja sięga 60 tys. ton), o zawartości 98-99% NaCl i udziale części nierozpuszczalnych (ił, anhydryt, polihalit) do 1,5%. Seria solna podzielona jest w środkowej części zespołem grubości do 100m, złożonym z 6 pokładów kainitowo-polihalitowych (grubości do 18 m) przewarstwionych solą kamienna. Podścielające i zalegające powyżej kompleksu solnego utwory ilasto-siarczanowo-węglanowe messynu, z bogatym zespołem struktur sedymentacyjnych (np. laminowane utwory siarczanowe typu „balatino”, gipsy selenitowe i gipsoarenity warstwowane zmarszczkowo) i mikrofauną widoczne były w klifach nadmorskich w rejonie miejscowości Siculiana. Baseny solankowe (obecnie czynnych jest 40 basenów zajmujących powierzchnię 25 km2 i produkujących w dwu cyklach -3miesięcznych do 1-1,5 tys. ton soli rocznie, ale pozyskiwanie soli w tym rejonie prowadzono już w VII wieku BCh.) i małe muzeum w Nubia koło Trapani umożliwiły prześledzenie procesu selektywnej koncentracji morskiej wody aż do strącenia chlorku sodu oraz dawnych (do dziś stosowanych na terenie wielu salin!) technik wydobywania soli z basenów solankowych i jej konfekcjonowania.

Ważnym punktem naukowego programu wyprawy były obserwacje zjawisk wulkanicznych, stowarzyszonych z podmorskim ryftem rozciągającym się wzdłuż wschodniego obrzeża Sycylii. Obserwacje prowadzono zarówno na aktywnych stożkach wulkanicznych, jak np. wykształcenie i rozwój utworów eruptywnych (potoki lawowe i piroklasty w formie popiołu, piasku, lapilli i bomb wulkanicznych) na zboczach Etny jak i na uśpionym wulkanie Wulkano na Wyspach Liparyjskich. Na krawędzi krateru Wulkano obok warstw law, szkliw i popiołów wulkanicznych (oraz rozwiniętych na nich osadów laterytowych), występują siarkowodorowe fumarole, którym towarzyszą koncentracje siarki rodzimej, zaś u podnóża wulkanu, w strefie plaży i przybrzeża – gorące sadzawki błotno-siarkowe i podwodne emisje gazu (siarkowodór, tlenek węgla) o znaczeniu leczniczym. Na wyspie Lipari uwagę zwracał gigantyczny (ponad 200 m grubości) pokład pumeksu, zalegający na skłonie dawnego stożka i do niedawna eksploatowany. Ściany wąwozu rzeki Alkantara w rejonie Taorminy (wyciętego w starych pokrywach law bazaltowych spływających z Etny) ukazały budowę wewnętrzną dawnych potoków lawowych, z różnymi kierunkami płynięcia lawy uwypuklonymi charakterystycznym dla bazaltów ciosem.

Uzupełnieniem programu naukowego wyprawy był bogaty program turystyczny, umożliwiający poznanie najważniejszych zabytków wyspy, ilustrujących jej przebogate i skomplikowane dzieje (od Fenicjan, przez Greków, Rzymian, Arabów i Normanów aż po czasy współczesne!). Ruiny świątyń i teatrów w Taorminie, Syrakuzach, Segeście, pałace, klasztory i kościoły w Messynie, Syrakuzach, Noto, Erice, Monreale, Palermo, wąskie uliczki miasteczek jak Lipari, Erice czy Taormina – w których czas zatrzymał się dziesiątki czy stulecia temu! – nadają Sycylii niepowtarzalną atmosferę.

Krzysztof Bukowski, Stanisław Burliga, Grzegorz Czapowski, Hanna Tomassi-Morawiec, Jacek Wachowiak