Polskie Stowarzyszenie Górnictwa Solnego zorganizowało w dniach 7 – 14 września 2011 czwartą wyprawę naukową pod hasłem „ZŁOŻA EWAPORATOWE TURCJI – BORANY, SIARCZANY, CHLORKI”

Trasa wyprawy:

Antalya, Salda Gölü, Pamukkale, Hierapolis, Iscehisar, Kirka, Beypazari, Çayirhan, Tuz Gölü, Kapadocja (Ürgüp), Konya, Tinaztepe (g.Taurus), Alanya, Antalya

1. Salda Gölü – jezioro słone alkaliczne

Zamknięte jezioro leżące w N-depresji góry Eseler w paśmie tektonicznym Taurus.  Jedno z największych i najgłębszych jezior słonych. Pozostałość po pleistoceńskim jeziorze lub systemie jezior w środkowej Anatolii. Wody wysoko alkaliczne – bogate w sód i magnez. Jezioro otaczają wzgórza tworzące basen drenażu zbudowany ze skał ultrazasadowych i węglanowych.

• wysokość: 1180 m n.p.m. powierzchnia 45 km2
• głębokość  do 104 m ( 180 – 200 m)
• jezioro alkaliczne: pH 8 – 10
• jony sodu i magnezu
• hydromagnezyt
• stromatolity hydromagnezytowe

2. Pamukkale, Hierapolis – gorące źródła, trawertyn

Pamukkale – Bawełniany Zamek zawdzięcza swą nazwę śnieżnobiałym trawertynom, które przynajmniej od 400 000 lat tworzą się  tu krystalizując z wód wypływających z gorących źródeł. Narastające trawertyny na plateau Pamukkale częściowo pokryły starożytne miasto Hierapolis. Obszar hydrotermalny Pamukkale – wielowarstwowe poziomy wodonośne w skałach węglanowych paleozoiku, mezozoiku i plejstocenu, pociętych uskokami,  zasilane wodami opadowymi i termalnymi.

3. Iscehisar –  złoża marmuru

Marmur pochodzący  ze złóż zachodniej Anatolii jest znany na świecie od czasów starożytnych. Jednym z obszarów występowania złóż jest Afyon-Iscehisar, jest jednym z najważniejszych centrów produkcji marmuru w Turcji.  Marmury są tu skałami paleozoicznymi, występują w stropie kompleksu  zwanego metamorfity Afyonu.

4. Kirka – złoża boranów

Złoża boranów w Turcji występują w zachodniej Anatolii. Eksploatowane są cztery złoża. Złoże Kirka – złoże  mioceńskich ewaporatów jeziornych w basenie K?rka jest jednym z największych złóż na świecie. Głównym minerałem złoża jest boraks (Na2B4O5(OH)4*8H2O), ponadto uleksyt (NaCaB5O6 (OH)6*5H2O ) i kolemanit (CaB3O4 (OH)3*H2O), a także wiele innych.  Zawartość B2O3: 20 – 25%.  Eksploatacja odkrywkowa.

Basen Kirka wypełnia wulkaniczno-sedymentacyjna nie-morska formacja mioceńska o miąższości przekraczającej 400 m.  W jej profilu seria boranowa osiąga miąższość 70 m, lokalnie 145 m. Bor prawdopodobnie był dostarczany do basenu na skutek aktywności hydrotermalnej towarzyszącej intensywnemu wulkanizmowi.

5. Çayirhan – złoże siarczanu sodu

Środkowa Anatolia – basen Beypazari. Ewaporaty formacji Kirmir (środkowy i górny miocen) osadziły się w płytkim środowisku jeziornym w  g. miocenie. Główne minerały:

• glauberyt Na2SO4 . CaSO4
• tenardyt Na2SO4
• mirabilit Na2SO4 . 10H2O.

Jednym ze złóż jest Çayirhan. Eksploatowane w kopalni podziemnej metodą ługowania w panelach eksploatacyjnych.

6. Tuz Gölü –  największe jezioro słone Turcji

Basen Konya w późnym czwartorzędzie był pokryty rozległym  jeziorem; podzielił się na subbaseny. Basen jeziora Tuz – środkowa Anatolia.

Jezioro Tuz: powierzchnia 1600 km2

Głębokość: max 70 cm – 100 cm

Jony: Na, Ca, Mg, K, siarczanowe, chlorkowe.

7. Kapadocja

Kapadocja leży w strefiekolizji płyty anatolijskiej z płytą afrykańską; szereg aktywnych lokalnych stref   uskokowych – główne     znaczenie mają strefy o przebiegu NE-SW i NW-SE; na  strefach tych    rozbudowane są duże struktury młodych stratowulkanów:

Erciyes Dagi (3917 m n.p.m) Hasan Dagi (3268 m n.p.m).

Ok. 13 mln lat temu we wschodniej części płyty anatolijskiej rozpoczęły się procesy sedymentacji jeziornej i rzecznej, przekładane depozycją produktów działalności wulkanicznej. Powstał rozległy płaskowyż przykryty formacją osadów wulkanogenicznych, jeziornych i rzecznych o budowie warstwowej i łącznej miąższości >400 m. W obrębie formacji występuje kilkanaście odrębnych pokryw osadów wulkanicznych: ignimbrytów, tufów i potoków lawowych. Materiału wulkanicznego dostarczyły stratowulkany (zaznaczające się w morfologii), eksplozje katastroficzne oraz erupcje typu maarów. Dzisiejszy krajobraz Kapadocji to efekt działania niszczących procesów erozji i wietrzenia. Procesy te postępowały w głąb wzdłuż systemów pionowych spękań (tektonika). Warstwy mniej odporne (słabiej spieczone utwory piroklastyczne oraz osady jeziorne) szybciej ulegały wietrzeniu i erozji pod wpływem działania deszczu, wiatru i zmian termicznych. W efekcie powstały malownicze formy skalne – wąwozy, kaniony, grzędy, kominy, baszty i grzyby zwieńczone kapeluszami bardziej odpornej skały (lawy bazaltowe, silkrety i kalkrety).