Polskie Stowarzyszenie Górnictwa Solnego zorganizowało w dniach 24 sierpnia – 17 września 2010 kolejną, trzecią wyprawę naukową pod hasłem „SALARY AMERYKI POŁUDNIOWEJ”, poświęconą zapoznaniu się z warunkami, w jakich współcześnie tworzą się złoża ewaporatów oraz stosowanymi tam metodami ich eksploatacji. Wyprawa miała też, obok obok celu ściśle naukowego, aspekt turystyczny – poznanie najciekawszych na trasie zabytków kultur prekolumbijskich i kolonialnych.

Trasa wyprawy:

Lima – Paracas i okolice (Reserva Nacional de Paracas – wyspy ptasie Islas Ballestas, klif wybrzeża Pacyfiku i pustynie przybrzeżne) – Nasca i okolice (przelot nad słynnymi geoglifami oraz zwiedzenie Cementerio Arquelogico de Chauchilla) – Arequipa – Kanion Colca – Arequipa (z postojami m.in. w Reserva Salinas y Aguada Blanca, na prz. Patapampa 4900 m n.p.m., noclegiem w Chivay, Yanque, Maca, Cruz del Condor) – Cuzco i okolice (Sacsayhuaman, Puka-pukara, Tambomachay) – Machu Picchu (ze zwiedzeniem po drodze twierdz Pisac i Ollantaytambo, noclegiem w Aguas Calientes) – Cuzco – Kasani (granica Peru/Boliwia) – Copacabana (z przepłynięciem jez. Titicaca i przejściem przez Isla del Sol) — La Paz i okolice (wejście na Chacaltaya 5431 m n.p.m., zwiedzenie Valle de la Luna w Mallasa) – Potosi (zwiedzenie dawnych kopalń srebra) – Uyuni – przejazd autami terenowymi przez Salar Uyuni i Altiplano z Reserva Nacional de Fauna Andina Eduardo Avaroa, wzdłuż słonych jezior i pól geotermalnych Sol de Mañana do Fortin Gajones (posterunek graniczny Boliwia/Chile) – San Pedro de Atacama i okolice (gejzery El Tatio, Salar Atacama, Cordillera de la Sal z Valle de la Muerte i Valle de la Luna; 5 uczestników zamiast Cordillera de la Sal zwiedziłokopalnie miedzi Mina Chuquicamata) – Iquique – Kopalnie soli Sociedad Punta de Lobos (port solny w Patillos i odkrywka na Salarze Grande, saletiery i wymarłe miasto Humberstone).  W Iquique zakończyła się wspólna część wyprawy, większość uczestników przejechała następnie do Santiago de Chile, trójka uczestników kontynuowała wyprawę na własną rękę, indywidualnie.

Boliwia, Salar de Uyuni

Salar de Uyuni to największe jezioro solne na świecie. Leży 3656 m n.p.m., liczy 10 582 km2, orientacyjne rozmiary 160 km × 135 km. Największa odległość od brzegu do brzegu jest ok. 200 km!  Salar jest pozostałością ogromnego plejstoceńskiego śródlądowego morza, którego poziom był wyższy o 45 m od dzisiejszego poziomu jeziora Titicaca i które obejmowało większą część płaskowyżu Altiplano u stóp łańcucha andyjskich wulkanów, sięgając od jeziora Titicaca po solniska na pograniczu z Chile. Opady w porze suchej mieszczą się tu zwykle w granicach 1-3 mm/miesiąc. W porze deszczowej (od grudnia do kwietnia) są o parę milimetrów wyższe, z wyjątkiem stycznia, w którym zdarza się, że spadnie „aż 80 mm”. Pada za to w wyższych partiach gór i potoki płynące z gór zalewają salar. W porze suchej woda z jeziora odparowuje pozostawiając warstewkę soli. I tak w ciągu tysięcy lat utworzyły się ogromne złoża soli. Zasoby solne Salaru de Uyuni określane są na ok. 10 mld ton, roczna eksploatacje jest rzędu 25 tys. ton.

Solanka zalegająca pod powierzchnią kry solnej zawiera, zwłaszcza rejonach brzeżnych, duże ilości litu i magnezu. Zasoby litu w salarach Uyuni i Coipasa oceniane są na 5.4 mln ton, co stanowi połowę światowych zasobów. W latach 80-tych korporacje oparte głównie na kapitale amerykańskim przystąpiły do ich eksploatacji, ale po silnych protestach lokalnej ludności, eksploatacji zaniechano w latach 90-tych. Rząd Boliwijski próbuje wznowić eksploatację, tym razem bez udziału obcego kapitału.

Słona woda zalewająca salar wyrównuje jego powierzchnię, podaje się, że deniwelacje są w granicach 41 cm. Satelity korzystają z tego, by skalibrować swe wysokościomierze. Płaska powierzchnia przede wszystkim jest wykorzystywana w celach komunikacyjnych.

Boliwia, Sol de Mañana – Chile, El Tatio

Pole geotermalne Sol de Mañana leży po boliwijskiej stronie Andów, na wysokości 4850 m n.p.m. Liczne kratery wyrzucają słupy pary, ale też para wydobywa się niemal ze wszystkich spękań gruntu. W niektórych bulgoce błoto, czuć siarkowodór. Najwyższy „gejzer” jest sztucznym obiektem, pozostałością z odwiertu, wykonanego w ramach prób wykorzystania energii geotermalnej.

Pole gejzerowe El Tatio znajduje się na wysokości ok. 4300 m n.p.m. po chilijskiej stronie Andów. Liczy ono ok. 80 gejzerów, jednak przeciętne erupcje wody nie przekraczają metra. Natomiast niezliczone fumarole strzelają efektownymi słupami pary. Wokół licznych kraterów uformowały się wapienne stożki. Również na progach skalnych, przez które spływa woda z gorących źródeł widać charakterystyczne formy trawertynowe.

Chile, Salar de Atacama

Powierzchnia salaru wynosi niecałe 2400 km2, orientacyjne rozmiary 100 km × 80 km. Leży on pomiędzy głównym łańcuchem Andów, a Kordylierą Domeyki, średnio na ok. 2300 m n.p.m. Salar nie jest zalewany wodą, jednak przedostają się do niego wysoko zmineralizowane wody podziemne i zasilają słone jeziorka na jego obszarze, z których woda przesiąka na resztę terenu.  Zależnie od rejonu, na powierzchni Salaru wytrąca się sól kamienna, sole magnezowo-potasowe, lub boraks, podobnie jak w lagunach boliwijskiego Altiplano. Wytrącająca się sól miesza się z pyłem niesionym przez wiatr, w efekcie powierzchnię Salaru pokrywają więc wykwity solno-pyłowe, o wysokiej porowatości, z daleka wyglądające jak zorana ziemia, są jednak twarde i ostre,

Salar de Atacama zawiera 27% światowych zasobów litu. Kopalnie tutejsze dostarczają 30% światowej produkcji tego cennego pierwiastka.

Chile, kopalnie miedzi Chuquicamata

Chuquicamata jest odkrywką o rozmiarach 3,8 km × 3 km. Sięga do głębokości 850 m, co daje jej drugie miejsce w świecie. Otrzymano z niej, do końca 2007 roku, 29 milionów ton miedzi.  Kopalnie są także liczącym się dostawcą molibdenu.

Chile, Kopalnia soli SPL

Kopalnia eksploatuje Salar Grande, znany też pod nazwą Tarapaca Salt Flat. Miąższość pokładu soli dochodzi do 150 m, w rejonie eksploatowanym ma ok. 60 m. Kiedy tworzył się pokład soli, musiały tu przez długi czas panować warunki podobne, jak na Salarze de Uyuni. Osadzała się sól kamienna wysokiej czystości (dolne 40 m). W późniejszym okresie warunki uległy zmianie w stronę podobnych, jak na Salarze de Atacama. Górne 20 m jest zailone, a powierzchnia terenu przypomina powierzchnię Salaru de Atacama.

Kopalnia aktualnie eksploatuje dwie odkrywki, sześcioma poziomami po 10 metrów, metodą strzałową. Eksploatacja jest niesłychanie tania, a możliwość zwiększenia produkcji nieograniczona, główny składnik ceny tutejszej soli, to koszt transportu morzem. Port solny Kopalni, w Patillos to dwa pirsy z liniami taśmociągowymi umożliwiające załadunek soli wprost na statek. Obie linie załadunkowe są w stanie dobrym.